Το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέϋ

vuvuzela

του Γιώργου Καραμπελιά

Ο ΣΥΡΙΖΑ διακηρύσσει urbi et orbi ότι αποτελεί το «νέο» στην πολιτική ζωή του τόπου, και επομένως οι πολίτες θα πρέπει να τον εμπιστευτούν για να απαντήσει στο «παλιό», που εκπροσωπεί ο «δικομματισμός». Και επειδή όντως οι πολίτες δεν αντέχουν άλλο το «παλιό», επειδή το ΚΚΕ εμφανίζεται γερασμένο και ταυτισμένο με την ακινησία και τα γηρατειά, επειδή οι απόπειρες των «αγανακτισμένων» να δημιουργήσουν κάτι το αληθινά καινούργιο (Σπίθα, ΕΠΑΜ, κ.λπ.) απέτυχαν, ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται ως το «νέο», που θα κατορθώσει να εκφράσει την «αλλαγή» και την έξοδο από τις πολιτικές του μνημονίου. Είναι όμως κάτι «νέο» ο ΣΥΡΙΖΑ;

Αυτό το ερώτημα θα πρέπει και μπορεί να αντιμετωπιστεί από πολλές πλευρές. Και από καμία δεν διαπιστώνεται πως ο ΣΥΡΙΖΑ αντιπροσωπεύει το νέο. Αντίθετα, από όλες τις πλευρές αντιπροσωπεύει το παλιό.

Ιδεολογικά, οι περισσότερες συνιστώσες του, εκτός από ελάχιστες πασοκογενείς –ΔΗΚΚΙ, Νέοι Σοσιαλιστές, κ.λπ. που δεν παίζουν κανένα ρόλο στην ιδεολογική και πολιτική συγκρότηση του σχήματος– παραμένουν αγκιστρωμένες στα τριτοδιεθνιστικά σχήματα της μονοδιάστατης προσκόλλησης στην πάλη των τάξεων, υποτιμώντας δραματικά τόσο την εθνική διάσταση των αντιθέσεων, όσο και την οικολογική ή την ανθρωπολογική.

Όλα τα τελευταία χρόνια, όταν ο υπαρκτός σοσιαλισμός και οι ιδεολογίες του μπήκαν σε μια αξεπέραστη κρίση, οι συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ παρέμεναν προσκολλημένες στα παλιά ιδεολογικά σχήματα, χωρίς να πραγματοποιούν ούτε ένα βήμα μπροστά, στο θεωρητικό πεδίο. Αρκεί κανείς να διαβάσει τα αναρίθμητα κείμενά τους στα έντυπά τους και το διαδίκτυο. Η ιδεολογία αυτού του «νέου σχήματος» μένει αγκιστρωμένη στα σχήματα του… δέκατου ένατου αιώνα.

Όμως, εκτός από την ιδεολογική αγκύλωση, το σχήμα μυρίζει ναφθαλίνη και πολιτικά. Οι άνθρωποί του προέρχονται από το ΚΚΕ, το ΚΚΕ εσωτ. και τον αριστερισμό. Το ΚΚΕ έχει ζωή ενενήντα χρόνων, το ΚΚΕ εσωτ. ιδρύθηκε το 1968 και οι περισσότερες αριστερίστικες οργανώσεις στην αμέσως προδικτατορική περίοδο, στη χούντα, ή αμέσως μετά. Ιδιαίτερα οι δύο βασικές του συνιστώσες, οι προερχόμενοι από το ΚΚΕ (Αλαβάνος, Δραγασάκης, Λαφαζάνης κ.ά.) ή από το ΚΚΕ εσωτ. (Βούτσης, Μπαλάφας, Παπαδημούλης κ.ά.) υπήρξαν σε όλη τη διάρκεια της μεταπολίτευσης στελέχη του πολιτικού συστήματος, επαγγελματίες πολιτικοί, βουλευτές, ευρωβουλευτές και ορισμένοι χρημάτισαν ακόμα και υπουργοί, όπως ο Δραγασάκης, έστω και για λίγο, στην κυβέρνηση Ζολώτα. Αρκετοί από αυτούς μπήκαν ως επαγγελματίες στην πολιτική πριν από τριανταπέντε χρόνια και συνεχίζουν απτόητοι μέχρι σήμερα.

Περισσότερη σημασία όμως έχει το ότι η πολιτική και ιδεολογική τους διαδρομή παραμένει ταυτισμένη με τη μεταπολίτευση. Διακηρύσσουν διαρκώς πως οι «άλλοι», οι εκπρόσωποι του δικομματισμού, είχαν την εξουσία ενώ οι ίδιοι παραμένουν αμόλυντοι από τις σειρήνες της εξουσίας. Ωστόσο, ο δικομματισμός δεν αποτελεί το κύριο στοιχείο της μεταπολίτευσης. Το βασικό χαρακτηριστικό της μεταπολίτευσης υπήρξε η παρασιτική ενσωμάτωση της χώρας –ή μάλλον η ολοκλήρωσή της– στο παγκοσμιοποιημένο σύστημα και η υποχώρηση του ελληνικού έθνους-κράτους έναντι τόσο των υπερεθνικών οργανισμών, όσο και έναντι του αναδυόμενου τουρκικού νεο-οθωμανικού ηγεμονισμού. Η ελληνική κοινωνία μετασχηματίστηκε σε βάθος προς την κατεύθυνση της οικονομικής, κοινωνικής, πολιτισμικής και πνευματικής αλλοτρίωσης. Η Ελλάδα μεταβλήθηκε από χώρα ισχυρής δημογραφίας σε μία χώρα υπογεννητικότητας, από χώρα «παραγωγής» μεταναστών σε χώρα μαζικής υποδοχής, από χώρα σκληρά εργαζομένων, κατ’ εξοχήν στον αγροτικό και δευτερογενή τομέα, σε χώρα γκαρσονιών, δημοσίων υπαλλήλων, πορτιέρηδων σε μπαρ, όπου τις παραγωγικές εργασίες εκτελούν όλο και περισσότερο οι οιονεί είλωτες, μετανάστες εργάτες. Στο πολιτισμικό και το πνευματικό πεδίο, οι αξίες του πατριωτισμού, της εθνικής ιδιοπροσωπίας, της σύνθεσης του εγχώριου με το διεθνές, αντικαταστάθηκαν από τον κοσμοπολιτισμό, την λοιδορία των εθνικών συμβόλων και των αγωνιστικών εθνικοαπελευθερωτικών παραδόσεων, την άρνηση της άμυνας της χώρας και την εξύμνηση του ξένου, του δυτικού, του εισαγόμενου.

Και εδώ ο ΣΥΡΙΖΑ και ο χώρος του –στον οποίο ανήκει ιδεολογικά και η ΔΗΜΑΡ, που εξάλλου ήταν μέχρι πριν δύο χρόνια συνιστώσα του– όχι απλώς συμμετείχαν στη μεταπολίτευση αλλά αποτέλεσαν τον ιδεολογικό πυρήνα της. Η ιδεολογία της «ανανεωτικής» και ευρωλάγνας αριστεράς αποτελεί την κυρίαρχη ιδεολογία της μεταπολίτευσης. Στις εφημερίδες, στα περιοδικά, στο θέατρο, τον κινηματογράφο, τα πανεπιστήμια, στα σχολειά, στην τηλεόραση, τις εκδόσεις και στα περισσότερα think tanks των μηχανισμών αναπαραγωγής του συστήματος, ακόμα και στις γενικές γραμματείες των υπουργείων, η μεταπολιτευτική αριστερά κατέκτησε την αδιαμφισβήτητη ηγεμονία. Μια ηγεμονία τόσο καθολική ώστε έδινε τον τόνο και στους εκφραστές του ίδιου του δικομματισμού, τον οποίο εξάλλου «έτρεφε» διαρκώς με ιδέες και έμψυχο υλικό. Έτσι, σταδιακώς, με συνεχείς ενέσεις εκσυγχρονιστικής αριστερής ιδεολογίας, οι «βλάχοι» πατριώτες του ΠΑΣΟΚ –με τη συνεπικουρία του χρήματος, που έρρεε αφειδώς– μεταβλήθηκαν σε μοντέρνους «εκσυγχρονιστές» αντιπατριώτες. Οι κυριότεροι ιδεολόγοι του εκσυγχρονισμού, από τον Τσουκαλά έως τον Μουζέλη και τον Λιάκο εδώ έχουν την ιδεολογική τους αφετηρία. Που αλλού είχαν θητεύσει οι Φραγκουδάκη, Δραγώνα, Ρεπούση; Και οι έμψυχες προσφορές στο κομματικό προσωπικό δεν ήταν λίγες. Ο Πάγκαλος, ο Χριστοδουλάκης, ο Μόσιαλος, ο Λοβέρδος, ο Ρουμελιώτης και αναρίθμητοι άλλοι θα καταλήξουν στο ΠΑΣΟΚ προερχόμενοι από την Αριστερά. Αν κανείς μετρήσει και κατατάξει κομματικά όλους όσους υπέγραφαν κατά του Χριστόδουλου, εναντίον του Μιλόσεβιτς ή υπέρ του σχεδίου Ανάν, θα συναντήσει όλη την αφρόκρεμα του πασοκικού και αριστερού εκσυγχρονισμού (ΣΥΡΙΖΑ και ΔΗΜΑΡ).

Και αυτό που συμβαίνει σήμερα, όταν οι πολιτικοί εκφραστές της μεταπολίτευσης, το ΠΑΣΟΚ κατ’ εξοχήν και η εκπασοκισμένη και γερασμένη Νέα Δημοκρατία, μπαίνουν σε βαθύτατη κρίση, τότε αναλαμβάνει το κόμμα των ιδεολογικών φορέων της μεταπολίτευσης να εκφράσει το σύστημα. Ένα κόμμα διανοουμένων και μεσοστρωμάτων των ιδεολογικών μηχανισμών εκτινάσσεται αίφνης σε ρόλο πολιτικού πρωταγωνιστή, μια και οι κομματικοί ξενιστές του πνέουν τα λοίσθια! Και ένας αυξανόμενος αριθμός από τους πρώην Πασόκους, –Κατσέλη, Μητρόπουλος, Κοτσακάς, Ραυτόπουλος, κ.λπ.– σπεύδουν να ξεπλυθούν σε αυτή τη δήθεν νέα κολυμβήθρα.

Γι’ αυτό εξ άλλου ο ΣΥΡΙΖΑ αποκρύπτει τη φύση της κρίσης που περνάει η χώρα, ως κρίση του παρασιτικού εκσυγχρονισμού και κατά συνέπεια ολόκληρης της μεταπολίτευσης, και την εμφανίζει απλώς ως κρίση του «δικομματισμού», με τον ίδιο να διεκδικεί την κληρονομιά της νεκρής πλέον μεταπολίτευσης.

Δεν θα ασχοληθώ εδώ με το εάν ένα κόμμα-ιδεολογικός μηχανισμός μπορεί να μεταβληθεί απότομα σε κόμμα διαχειριστή της εξουσίας. Η άποψή μου είναι πως όχι, διότι ένας τέτοιος μετασχηματισμός θα απαιτούσε χρόνο και βαθύτατες αλλαγές και, επομένως, το πιθανότερο είναι πως ο ρόλος του θα είναι μάλλον μοιραίος. Εξάλλου έτσι συμβαίνει πάντα στην ιστορία. Όταν κλείνει μια ιστορική εποχή, αναδεικνύονται στο προσκήνιο, έστω φευγαλέα, οι βαθύτερες προϋποθέσεις της. Ας αναλογιστούμε τι σήμανε αυτό σε παλαιότερες φάσεις της ιστορίας μας.

Όμως, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ διαθέτει και κάτι νέο…, τον νεαρό αρχηγό του. Ωστόσο, ακόμα και καλές προθέσεις να έχει, όπως πολλοί φίλοι υποστηρίζουν, είναι σε θέση να μεταβάλει έναν ισχυρό ιδεολογικό μηχανισμό, βαθύτερη έκφραση της μεταπολίτευσης; Απίθανο, για να μην πω, παντελώς αδύνατο. Οπότε το καλύτερο που μπορεί να κάνει είναι να αποτελεί τον ζωντανό και νεαρό Ντόριαν Γκρέυ, πίσω από τον οποίο κρύβεται η γερασμένη Αριστερά της μεταπολίτευσης. Και το προσωπείο αναπόφευκτα, κάποια στιγμή, θα δώσει τη θέση του στο πραγματικό πρόσωπο. Με τραγικές συνέπειες για τον ίδιο και κυρίως για τη χώρα.